Yetişkinlik döneminde yaşanan pek çok sorunun merkezinde neden çocukluk vardır? Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, Dikkat Dağınıklığı gibi odaklanma sorunlarının kaynağı ve belirtileri nelerdir? Dürtüsellik nedir kendini nasıl gösterir? Dikkat becerilerinin gelişmesi için çocuklarla evde yapılabilecek çalışmalar nelerdir? Öğrenme ve başarı konusunda aileler çocuklarını nasıl destekleyebilirler? başlıklarına yönelik Dikkatli Çocuk Akademisi kurucusuları Uzman psikolog Gizem ve Psikolog Semih ile sohbet ederken bir kez daha fark ettim ki pandemi sürecinde “Dikkat”, “Odaklanma”, “Öğrenme Becerileri” ve “Başarı” her ne kadar sadece beyinle ilgili gibi görünüyor olsa da aslında altında yatan bir çok faktör bulunuyor. Mesela aile tutumları ve ebeveyn davranışları çocuğun dikkatiyle, öğrenmesiyle ve başarısıyla bire bir ilgili. Nasıl yani dediğinizi duyar gibiyim. Şöyle ki, eğer anne ya da baba çocuğun motivasyon gereksinimini fark edemezse ve çocuğa doğru geribildirimler vermezse çocuğun öğrenmeye olan ilgisini köreltebiliyor ve dolayısı ile de başarısını doğrudan etkiliyor. Bu nedenle anne babanın çocuğunu iyi tanıması önem kazanıyor. Çocukta gözlemlenen bir akademik başarı düşüklüğü, ilgisizlik ve dikkatsizlik durumunda ailenin bunun dikkat eksiklikliği hiperaktivite bozukluğundan (DEHB) mi yoksa motivasyon eksikliğinden mi kaynaklandığını tespit etmesi gerekiyor. DEHB gözlemlenen çocukların gösterdikleri belli belirtiler var, eğer sizin de çocuğunuzda buna benzer belirtiler söz konusu ise bir uzmandan destek almanızı öneririm. Bu belirtilerden hareket yani hiperaktivite belirtileri daha çok erkek çocuklarında görülürken, dikkat eksikliği ya da dağınıklı daha çok kız çocuklarında gözlemleniyor.

DEHB olabileceğini gösteren belirtiler;

• Süreklilik gösteren bulunduğu yerde sabit oturamama/ duramama ve hareketlilik hali
• El ve ayaklarını sürekli hareket ettirme ihtiyacı, mırıldanma
• Sürekli konuşma,
• Koşmak veya tırmanmak için fizik kurallarına aykırı hareketlerde bulunma,
• Hareketlerin sorun oluşturacak seviyede sık ve sürekli olması,
• Sıralı işlemlerde sabırla bekleyememe, kendini öne atma davranışı gösterme,
• Görev ve sorumlulukları planlı bir şekilde sürdürememe,
• Aceleci davranış sergileme,
• İstekleri erteleyememe, dürtüsel davranma,
• Eşyalarını kaybetme, kontrol etmekte zorlanma,
• Dikkatini toplayamama, ayrıntıları fark edememe, sık hata yapma,
• Çevresi ile sosyal ilişkilerde sorun yaşama,
• Rutin ya da planlı işleri unutma, organize edememe,
• Verilen komutları baştan sona takip edememe,
• Karşısındaki kişiyi aktif dinleyememe,
• Uzun süreli ve yoğun bilişsel çaba gerektiren eylemlerde zorlanma ve bunları yapmaktan kaçınma (kitap okumak, bulmaca çözmek, ders çalışmak gibi),

Yukarıdaki tek bir belirti direk DEHB olduğunun göstergesi olmayacağı gibi, DEHB olduğunu düşünmek için tüm belirtilerin eş zamanlı kendin göstermesini de beklememek gerekir. Eğer yukarıdaki maddelerden bir kaç tanesi çocuğun sosyal hayatını ve eğitim hayatını etkileyecek düzeyde ise, akadaşları ya da öğretmeni tarafından geri bildirim alıyorsanız bir uzmana gitmenizde fayda olacaktır. 

Ayrıca çocuğunuzun akademik olarak daha iyi seviyede olmasının özellikle pandemi döneminde büyük oranda size bağlı olduğunu unutmamanızda fayda var. Uzunca bir dönem çocuklarımız evde ve bizlerle vakit geçirdi ve bizler daha fazla öğrenme süreçlerine dahil olduk. Yeniden yüz yüze eğitime dönmenin eşiğinde olduğumuz şu günlerde hatırlatmakta fayda var ki çocuğunuzun başarısından sorumlu olanlar sadece öğretmen ya da okul yöneticileri değil. Sizin evde eşlik etmeniz, ödev yapacağı saatte uygun ortam sağlamanız ve kontrol ederek eksiklerini tespit etmeniz ve çocuğunuza okuma alışkanlığı kazandırma noktasında rol model olmanız büyük önem taşıyor. 

Unutmayın, öğrenmenin kalıcı ve eğlenceli olması için, oyunlaştırarak ve dahil olarak çocuğunuzun başarısına katkıda bulunabilirsiniz.

Pınar Yeşiltay Sevim