Markalaşma hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülke firmalarının dünya pazarlarında yer sahibi olma ve ticaret hacmini arttırma bakımından çok önemli bir unsur haline gelmiştir. Güçlü markalar, rekabette sürdürülebilir bir avantaj sağlamakta. Taklit edilmesi zor olduğundan ticari marka ve fikri haklar bakımından daha kolay savunulur. Bizde bu alanda çalışmalarını sürdüren marka uzmanı Çağdaş AKMAN’a markalaş ile ilgili tüm merak edilenleri sorduk. İşte detaylar

Merhaba Çağdaş Bey bir marka uzmanı olarak size en temek soru ile başlayalım marka nedir?

Merhaba Mehmet bey, en temel anlamda marka; üretilen malların veya verilen hizmetin diğer işletmelerden ayırt edilmesi için kullanılan kişi adları dahil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi de dahil olmak üzere her tür işaretlerdir. Yani, marka, sadece sözcüklerden oluşan bir işaret değil, bir hareket, renk, ses dahi olabilir. Örneğin, Milka firması çikolata ambalajlarında kullandığı kendine özgü mor rengi renk markası olarak tescillemiş ve kendi tekeline almıştır. Türk Patent ve Marka Kurumu da markayı “bir işletmenin mallarının veya hizmetlerinin diğer işletmelerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her türlü işarettir.“ olarak tanımlar.

Peki Türkiye’de Markalar Nasıl Korunur?

Markalar 10 Ocak 2017 öncesinde 556 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile korunurken, bu tarih tarihi itibariyle 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır. Her ne kadar tescilsiz markalar özel durumlarda haksız rekabet hükümleri kapsamında korunabilirse de, Kanun kapsamında markanın ulusal ve uluslararası alanda en geniş yetkileri veren hali ile korunması ilgili ülkede tescili ile olur. Türkiye’de marka, patent ve tasarımlara tescil hakkı vermeye yetkili kurum Türk Patent ve Marka Kurumu’dur. Tescil ile mal veya hizmetinizin başkaları tarafından kullanılmasının, taklit edilmesinin ve tüketici tarafından karıştırılmasının önüne geçilir.

Marka tescili firmaya ne yarar sağlar ?

İşletmeye özel olan markanın bir başka işletme tarafından kullanılmasını ve taklit edilmesinin önüne geçer.

İşletmenin mal ve hizmetlerini tekel altına alır.

Hukuki ihtilaf durumunda al veya hizmetinizi sahiplenme hakkınızı arayabileceğiniz en güçlü savunma aracıdır.

Marka tescili, TSE belgesi, diğer kalite belgeleri gibi bir belge almanız gerektiğinde ve KOSGEP gibi devlet teşviklerinden yararlanmak için hazırlamanız gereken evraklar listesinde ilk sırada yer alır.

Tüketici açısından markanın tek olması güven ve itibar sağlar ve işletmelerin prestiji ile birlikte markaya yaptığı yatırımları da destekler.

Marka tescili, ‘.tr’ uzantılı web adresi alma hakkı verir, marka adı ve tr ile biten bir web siteniz olur.

Tabelada, etikette veya e-ticarette kullanılan markanın yasal güvence altına alınmasını sağlar.

Marka tescili, markanın ® (Register) işareti ile kullanılmasını sağlar.

Anladım, o zaman marka uzmanı tam olarak ne yapar?

Şahıslar ya da işletmeler markalarını tescil etmek isteyip de bize başvurduklarında, öncelikle markanın kullanılacağı alanda hangi sınıflarda tescil edilmesi gerektiğini ve ilgili sınıfta markanın tescile uygun olup olmadığı tespit ederiz. Türkiye’de 45 adet mal ve hizmet sınıfı yer almaktadır. Mal sınıfları imalat ve üretim ile alakalı olan sınıflardır, hizmet sınıfları ise adından da anlaşılacağı gibi hizmet sektörü ile alakalı olan sınıflardır. Markanın kullanılacağı mal veya hizmet alanında hangi sınıflarda tescil edilmesi gerektiğinin tespiti oldukça önemlidir. Yanlış sınıflarda tescili halinde marka koruma sağlamaz. Akabinde, tescili talep edilen marka ile aynı veya benzer tescil edilmiş veya başvurusu devam eden marka olup olmadığı kontrol edilir.

Bu kontrollerin doğru yapılmadığı taktirde, başvurusu yapılan markanın tescili resen ya da gelen itiraz neticesinde Kurum tarafından reddedilebilir. Bu durum, yatırımcılar için zaman kaybına ve maddi kayıplara sebebiyet verir. Marka sınıf tespiti ve tescile uygunluğu kontrol edildikten sonra başvuru evrakları ve marka başvuru harcı ile Kurum’a sunulur. Başvuru ile marka koruması ve başvuru süreci başlar.

Ayrıca, Marka Uzmanı marka tescilinden sonra Kurum nezdinde aynı veya benzer marka başvurusu talep edilip edilmediğini her ay iki kez yayınlanan bültenlerin kontrolünü yaparak tespit eder, benzer marka görülmesi halinde itiraz sürecini yürütür. 10 yıllık tescil sürecinin sonuna gelen markaları marka sahibine bildirerek yenileme işleminin takibini yapar.

Marka başvuru süreci hakkında biraz bilgi verir misiniz?

Başvuru sonrasında Kurum tarafından şekli inceleme yapılır ve marka başvurusunun eksiksiz olması halinde resmi marka bülteninde yayınlanmasına karar verilir. İki aylık bülten süresi sonunda markaya itiraz gelmemesi halinde Kurum tarafından talep edilen tescil harcını öder ve sonrasında marka tescil belgesi sahibine ulaştırırız. Bu süreç marka başvuruna herhangi bir itiraz gelmezse, 2000li yılların başında bir ile bir buçuk yıl sürmekteyken günümüzde marka başvuru tarihinden itibaren altı ile sekiz ay arasında sürmektedir.

Marka tescili süresi ne kadardır?

Marka tescilinin sağladığı korumanın süresi, tescil başvurusu tarihinden itibaren on yıldır. On yılın sonunda marka tescil yenilemesi yapılır. Bu yenileme dönemi on yıllık sürenin bitmesine altı ay kala başlar ve on yıllık sürenin bittiği gün son bulur. On yıllık sürenin bitiminden sonraki altı ay içinde cezalı yenileme yapılabilir, daha sonrasında markanın yenilenmesi mümkün olmaz.

10 Yıldan sonra ne oluyor ?

Marka yenilemesi yapılmadıysa marka tescil korumasını kaybeder ve başka şahıs veya işletmeler tarafından tescil edilebilir, kullanılabilir hale gelir.

Koruma süresi içinde marka kullanılmazsa ne olur?

Marka tescil başvurusunda bulunabilmek için, markanın aktif olarak kullanılıyor olması şart değildir. Ancak, korumanın devam edebilmesi için marka tescil edildikten sonraki beş yıl içerisinde kullanılması şarttır. Tescil sonraki beş yıllık dönem içerisinde markayı kullanmak isteyen 3. kişi mahkeme kanalı ile markanın hükümsüzlüğüne karar verilmesini talep edebilir ve marka sahibi markasını kullanıldığı ispat edilemez ise marka hükümsüz ilan edilir, tescil koruması kalkmış olur. Uygulamada en çok bilinmeyen konu ise, kullanım ispatının talep edilebileceği beş yıllık dönemin markanın başvuru tarihinden itibaren değil tescil edildiği tarihten itibaren başladığıdır.

Son olarak nasıl marka olur?

Bir çantacı çanta satıyorsa tüccardır. Kaliteli çanta satıyorsa iyi tüccardır. Çanta modası satıyorsa büyük tüccardır. Markanın marka olmaya yaklaştığı tek an çanta satmadığı, imaj ve ideoloji sembolize ettiği andır. Çünkü marka, ürünün ötesine geçildiğinde başlar. Marka imajdır, kalitedir, bilinirliktir. Günümüzde markanın sembolize ettiği imaj ve ideoloji ürünün kalitesinden öteye geçer. Örneğin, Louis Vuitton markası sadece çanta satmaz, fiyatıyla ulaşılmazı ve lüksü temsil eder ve o fiyatla sattığı da lüks ve ulaşılmazdır. Benimde, en büyük dileğim Türk markalarının dünyaca tanınan, imaj ve ideoloji satan markalar olmasıdır.