Modern kölelik: Kişinin tehdit, şiddet, zorlama, aldatma ve/veya gücün kötüye kullanılması nedeniyle reddedemeyeceği veya terk edemeyeceği istismar vakaları.

Avustralya merkezli insan hakları örgütü Walk Free’nin, geçtiğimiz hafta Küresel Modern Kölelik Endeksi Raporu ile ülkemizde hazırlanan raporlardan biraz bahsedeceğim.

Rapora göre, 2021’de Türkiye’de her bin kişiden 15,6’sı ‘modern köle’ olarak tanımlandı ve Küresel Modern Kölelik Endeksi’nde beşinciliğe yükseldi. Örgütün 2018’de hazırladığı son raporda Türkiye 48. sırada yer alıyordu.

Rapora göre Türkiye’de 1,3 milyon modern köle var. Kişi başına düşen modern köle açısından dünyada 5. sırada yer alan ülkemiz, toplam modern köle sayısında da ilk 10’da yer aldı.

Raporda, hükümetinin modern köleliğe karşı önlem almak için en az adım atan ülkelerden olduğu da belirtildi.

Türkiye’nin insan ticaretiyle mücadele planının 2009’dan beri güncellenmediğini belirten örgüt, Türkiye’de koşulların kötüleşmesinin öne çıkan nedenlerini şöyle açıkladı:

Siyasi kutuplaşmayla birlikte kadın haklarında ve kadınların korunmasında yaşanan gerileme,

İnsan hakları savunucuları ve muhalifler üzerindeki baskılar,

Azınlıklara yönelik ayrımcılık,

Çatışmaların, özellikle de Suriye’deki savaşın etkisi,

Sığınmacılar ve LGBTİQ+ topluluğunda mağdur olan kişileri tespit etmek için yeterli araçların geliştirilmemesi.

Raporda, Türkiye’deki farklı açılardan modern köleliğe maruz kalanlar, şu başlıklar altında incelenmiş:

Zorla çalıştırma

Zorla cinsel sömürü

Çocukların cinsel sömürüsü

Zorla evlendirme

…

Merak ettim baktım; Türkiye’deki zorla cinsel sömürü rakamları nedir?

Hacettepe Üniversitesi’nin Cumhurbaşkanlığı ve TÜBİTAK katkılarıyla hazırladığı 2018 Nüfus ve Sağlık Araştırması’nda 20-24 yaş arası kadınların yüzde 15’inin çocukken evlendiği bulgusuna yer verildiğini aktarıyor.

Birleşmiş Milletler Raporunda ise erken yaşta evliliklerde Türkiye 202 ülke arasında 87. sırada, Avrupa'da ise 1. sırada.

TÜİK istatistiklerinde 2020 yılında 16-18 yaş kız çocuklarının yüzde 88'i kendilerinden 4 ila 33 yaş büyük erkeklerle evlendirilmiş. Yine TÜİK verilerine göre, 2021 yılında 117’si 15 yaşından küçük 7 bin 190 çocuk doğum yapmış.

Adalet Bakanlığının verilerine göre de, 2021 yılındaki 20 bin 459 dosya ‘çocuğa karşı cinsel istismar’ suçunu kapsıyor.

Bakanlığın en son paylaştığı 2021 yılı adli istatistiklere bakıldığında, toplamda 50 bin 370 dosyanın Cinsel Dokunulmazlığa Karşı İşlenen Suçlardan açıldığı görülüyor. Bu dosyaların 20 bin 459 yani yüzde 40,6’sı “çocuğun cinsel istismarı” davalarını oluşturuyor.

…

Sonra çocuk işçiliği rakamlarına baktım.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından aynı yıl yayımlanan en güncel rapora göre, Türkiye'de 5-17 yaş aralığında 720 bin çocuk, işçi olarak çalışıyor. Bu verilerde çalışan çocukların yüzde 30,8'inin tarım, yüzde 23,7'sinin sanayi, yüzde 45,5'inin ise hizmet sektöründe yer aldığı görülüyor.

TÜİK verilerine göre, 15-17 yaş arası Türkiye’de çocuk işçi sayısı 619 bin. Türkiye' de 2019 yılından sonra çocuk işçi sayısı artmaya devam ediyor. Üstelik bu rakamlara 15 yaş altı çocuk işçi sayısı dahil değil.

Öte yandan ülkemizde, çocuk yaşta mesleki eğitim adı altında ucuz iş gücü olarak çıraklık ve stajyerlik yaygınlaşıyor. SGK 2022 verilerine göre Türkiye'de ucuz iş gücü olarak kullanılan çırak ve stajyer sayısı 2 milyonmuş. Bu durumda Türkiye' de en az 2,6 milyon çocuğumuz ucuz iş gücü olarak kullanılıyor.

İSİG verilerine göre 2018-2022 yılları arasında iş cinayetlerine kurban giden 14-17 yaş arası çocuk sayısı ise en az 330.

Rapor, Türkiye’yi modern kölelikte liste başına çekiyor, Türkiye’de yapılan araştırmalar da bunu kanıtlıyor.